Społeczno-polityczne uwarunkowania ukrzyżowania Jezusa – osoby i stronnictwa.

    Na początku lat trzydziestych naszej ery, na tydzień przed Świętem Paschy, Jezus wraz ze swoimi uczniami przybył do Jerozolimy. Witano go uroczyście. Były to czasy kiedy Izraelici oczekiwali przyjścia Mesjasza.

Gérôme_-_L'entrée_du_Christ_à_Jérusalem_-_cadre

   W początkowej fazie działalności Jezusa, kiedy uzdrawiał, czynił cuda i pomagał ludziom w różny sposób, niektórzy byli skłonni uznać Go za upragnionego Zbawiciela. Kiedy jednak lud podburzony przez faryzeuszy i saduceuszy, doszedł do wniosku, że Jezus nie jest tym na kogo czekają, bez skrupułów przyczynił się do Jego śmierci. Jednak Izraelici nie mający władzy byli tylko pionkami w grze.

    Aby zrozumieć przyczyny, które złożyły się na fakt ukrzyżowania Jezusa trzeba poznać tło społeczno-polityczne tego wydarzenia i jego głównych sprawców. Miało ono miejsce za rządów cesarza Imperium Rzymskiego -Tyberiusza. Palestyna - ojczyzna Jezusa – od dziewięćdziesięciu lat była pod protektoratem Rzymu. Podzielono ją na cztery części. W jednej z nich władzę sprawował tetrarcha Herod Antypas.

Herod_(Hérode)_-_James_Tissot_-_overall

    Jako władca Galilei miał prawo sądzenia Jezusa. Odesłał Go jednak do Piłata.

 Tak mówi o tym Ewangelia św. Łukasza [23, 8-12]:„Na widok Jezusa Herod bardzo się ucieszył. Od dawna bowiem chciał Go ujrzeć, ponieważ słyszał o Nim i spodziewał się, że zobaczy jaki znak, zdziałany przez Niego. Zasypał Go też wieloma pytaniami, lecz Jezus nic mu nie odpowiedział. Arcykapłani zaś i uczeni w Piśmie stali i gwałtownie Go oskarżali. Wówczas wzgardził Nim Herod wraz ze swoją strażą; na pośmiewisko kazał ubrać Go w lśniący płaszcz i odesłał do Piłata.” 

Chrystus przed Piłatem - M. Munkacsy

 

      Poncjusz Piłat w latach 26-37 sprawował urząd rzymskiego prefekta Judei. Był bardzo ambitny. Przed objęciem urzędu był kupcem lub niższym urzędnikiem. Swój awans zawdzięczał żonie – Klaudii Proculi. Jej zaś wpływy wiążą się z osobą Sejana – zausznika cesarza Tyberiusza. 

     Trzecią ważną osobą związaną z wydarzeniem ukrzyżowania Jezusa był arcykapłan Józef, zwany Kajfaszem. 

Kaifasz

 Stał na czele Sanhedrynu – żydowskiego senatu. Zgromadzenie to, w ramach autonomii, posiadało najwyższą władzę religijną i sądowniczą. Należały do niego urzędy i policja, dysponował prawem pobierania podatków. Jednak wydany przez Sanhedryn wyrok śmierci zatwierdzał namiestnik Rzymu. Ten senat żydowski składał się z trzech grup społecznych: saduceuszy, „starszych” i faryzeuszy. 

Saduceusz - ilustracja z  "Kroniki norymberskiej" , 1493 r.

     Saduceusze było to stronnictwo religijno-polityczne w Judei w starożytnym Izraelu zawiązane wokół kapłanów Świątyni Jerozolimskiej. Posiadali wpływy dzięki okupantowi jakim byli Rzymianie. Byli to ludzie, którzy cenili wygodne życie. Zależało im na przywilejach wynikających z rządzenia. Ich doktrynę religijną cechował sceptycyzm i powściągliwość. Np. nie wierzyli w zmartwychwstanie. Ich poglądy były bliskie epikurejczykom, elitarnej sekcie, według której podstawowym zagadnieniem filozoficznym było szczęście. Upatrywali je w przyjemności. [Więcej zob. w Wikipedii]

Żydzi modlący się w świątyni

   „Starsi” ludu byli to ludzie reprezentujący bogaty patrycjat świecki. Tworzyli oni wraz z Saduceuszami jedno stronnictwo. 

 

Jezus i faryzeusze

     Faryzeusze byli w zasadzie stronnictwem ludzi świeckich, będącym opozycją wobec kapłańskiej arystokracji saduceuszów, starającym się jednak w swoim postępowaniu przestrzegać świątynnych reguł czystości. Zyskali sobie reputację ekspertów w dziedzinie interpretacji Pisma. Faryzeuszy czasem określa się mianem "Uczeni w Piśmie". Nazywali siebie „nauczycielami ludu”, lecz jednocześnie pogardzali ludem za to, że nie znał się na Prawie. Według nich ta nieznajomość czyniła lud nieczystym. Doktryna moralna faryzeuszy opierała się na doprowadzonej do przesady wierności literze Prawa odnośnie przepisów rytualnych i czystości kultowej. Dlatego część faryzeuszy spotykała się z krytyką za przesadny formalizm, zadufanie w sobie i obłudę, czyli za to, że narzucali ludziom przepisy, których sami nie przestrzegali lub też przestrzegali tylko formalnie. Zarzuty te szczególnie uwidocznione są w Ewangeliach na tle ich konfliktu z Jezusem Chrystusem. Stąd też wywodzi się współczesne określenie człowieka fałszywego jako faryzeusza. [Więcej zob. w Wikipedii]

   Lud żydowski oszukiwany i łupiony przez teokratycznych władców, ogłupiany naukami faryzeuszy, próbował w końcu wyznawać religię po swojemu. W czasach Jezusa działało kilkanaście sekt religijnych. Miały one swoje własne doktryny i wewnętrzne organizacje.

   Publiczna działalność Chrystusa wywołała reakcję dwojakiego rodzaju. Za Chrystusem szły coraz większe rzesze Żydów przyjmujących głoszoną przez Niego naukę i ulegających wymowie czynionych przezeń cudów. Znaczna ich część widziała lub skłonna była widzieć w Jezusie proroka, a niektórzy Mesjasza.

Kazanie na górze - Carl Heinrich Bloch