Pokora a godność i duma

   W ostatnim poście pisałam o pokorze okazywanej Bogu, aby stanąć przed nim w prawdzie. Tutaj chciałabym temat pogłębić  pokory w kontekście stosunków międzyludzkich. W okazywaniu pokory w stosunku do człowieka trzeba być bardzo ostrożnym.

   Bóg jest Prawdą i Miłością Doskonałą.  Bóg, jako Doskonałość, kiedy okażemy Mu pokorę, wybacza nam błędy i wzmacnia swoją Mocą. Jako Miłość Doskonała nie pozbawi nas przy tym naszej godności ani dumy. 

Jezus modli się w Ogrójcu

   Człowiek z natury grzeszny i niedoskonały w mniejszym lub większym stopniu może odczytać naszą pokorę jako słabość i wykorzystać to, aby dominować nas nami i manipulować naszym postępowaniem. Może okazać się, że okazując pokorę niedoskonałemu człowiekowi nie tylko tracimy naszą godność i dumę, ale także pomagamy złu, bo pokora okazywana nie tak jak trzeba i nie temu komu trzeba jest niezgodna z Prawdą Bożą, a więc sprzeciwia się Woli Bożej, co jest grzechem, a z grzechem i z tym co doprowadza nas do grzechu trzeba walczyć i nie dopuścić, aby nad nami zwyciężyło.

Walka ze złem Pieter Bruegel the Elder,  The Dutch Proverbs

   Można zapytać - a co jeżeli  istnieje człowiek doskonały? Gratuluję, jeżeli takiego spotkacie i będzie pewni, że tak jest. Należy jednak pamiętać, aby okazując pokorę nie stracić naszej godności ani dumy. Nie pozwolić, aby inny człowiek używał nas  jako narzędzie do spełniania swoich zachcianek i  pomysłów, które nie służą dobru naszemu i dobru  innych ludzi [np. matka, która podporządkowuje się mężowi, który jest złym człowiekiem wobec niej i dzieci;  pracownik, który spełnia niezgodne z prawem i moralnością polecenia szefa].

Wikipedia tak definiuje godność:

„Godność człowieka – wyraża się w pragnieniu posiadania szacunku społeczności z uwagi na swoje walory duchowe, moralne czy też zasługi społeczne.

W polskim Kodeksie cywilnym i Kodeksie karnym

   Godność jest dobrem osobistym chronionym przez prawo.  Razem z dobrym imieniem składa się na zdefiniowane w art. 23 Kodeksu cywilnego pojęcie czci.  Z punktu widzenia Kodeksu karnego naruszenie czyjejś godności jest przestępstwem znieważenia. Sąd Najwyższy RP w wyroku z 21 marca 2007 (I CSK 292/06) stwierdził, iż godnością osobistą jest własne wewnętrzne przekonanie danego człowieka o jego etycznym i moralnym nieposzlakowaniu oraz oczekiwanie czci wobec siebie rozumianej jako pozytywne nastawienia innych osób wobec niego ze względu na społeczne i osobiste wartości, które reprezentuje. Tak rozumiana godność nie podlega wartościowaniu, a jej naruszenie występuje, gdy bez uzasadnionych podstaw, zwłaszcza w obecności osób trzecich, traktuje się kogoś negatywnie i wyraża się o nim w sposób poniżający.

W prawie Unii Europejskiej

    Karta praw podstawowych Unii Europejskiej uznaje istnienie godności ludzkiej i stanowi, że musi być ona szanowana i chroniona. W rozdziale I zatytułowanym Godność Karta wymienia prawo do życia, prawo do integralności cielesnej oraz zakazuje tortur, nieludzkiego lub poniżającego traktowania, karania oraz niewolnictwa i pracy przymusowej.

W nauczaniu Kościoła katolickiego

  Od czasów Soboru Watykańskiego II godność człowieka stała się fundamentem prawa kanonicznego. Źródło prawa jest w człowieku, bo Bóg dał człowiekowi pojęcie sprawiedliwości.”

Z wikicytatów:

   Rozróżniamy trzy rodzaje pojęcia godności. Godność osobowa oznacza wartość człowieka, która jest stała, niezniszczalna, zobowiązująca, wrodzona. Godność osobowa wpisana jest w ontyczną strukturę człowieka, co oznacza, że człowiek nie może się jej pozbyć, tak jak nie może się pozbyć własnej natury. Godność ta przysługuje każdemu tylko z tej racji, że jest człowiekiem i to niezależnie jakim człowiekiem: małym, zbrodniarzem, świętym, chorym, nienarodzonym, mądrym, biednym, bogatym, niedorozwiniętym itd. Rodzi to konsekwencje w etyce – nikt nie może być zabity, nikogo nie można pozbawić życia dla jakichś celów. Człowiek jest wartością samą w sobie – posiada godność. Godność osobowościowa – związana jest z nabytymi przez człowieka cechami, cnotami. Im ktoś w większym stopniu rozwija swą dobroć, tym posiada większą godność osobowościową. Godność osobista – to poczucie bycia kimś ważnym, zajmowanie ważnej pozycji społecznej itp.

Autor: F.J. Mazurek / Godność osoby ludzkiej podstawą praw człowieka.

    Słownik Teologii Biblijnej tak mówi m. in. o dumie ludzkiej:

„Biblia [...] dumę człowieka opiera na jego właściwościach jako stworzenia i jako dziecka Bożego; jeśli tylko nie jest niewolnikiem grzechu, człowiek nie może się wstydzić ani Boga, ani ludzi. Prawdziwa duma nie ma nic wspólnego z pychą.”

   Pycha jest karykaturą dumy. Natomiast prawdziwa duma daje się doskonale pogodzić z pokorą. Przykładem tego jest Najświętsza Maryja Panna. Na przekazany Jej przez anioła znak wybrania, odpowiada z  pokorą: «Oto Ja służebnica Pańska, niech Mi się stanie według twego słowa!» A jednocześnie niedługo potem śpiewa swój Magnifikat. W jego słowach tego kantyku jest  Ona w pełni świadoma swych wartości, zawdzięczanych zresztą jedynie Bogu.  

Magnifikat Benedito_Calixto

    Słownik Teologii Biblijnej tak mówi także m. in. o dumie ludzkiej:

„W   Piśmie  św.  nie    ma  specjalnego  terminu    na  oznaczenie  dumy,    lecz  właściwość  ta  jest przedstawiana   na   gruncie dwóch postaw człowieka. Pierwsza z nich, zawsze pełna szlachetności [...] jest   zbliżona   do wolności.   Hebrajczycy   przedstawiają   ją za pomocą następującej parafrazy: trzymanie   się prosto,   posiadanie   wyraźnego oblicza, wyrażanie się otwarte.  Druga postawa zbliża się do zaufania, którego promieniowaniem jest właśnie duma. [...] jest to chlubienie się czymś lub   opieranie   się   na   czymś   po   to, by  wywołać w sobie poczucie  pewnej wartości, by móc spojrzeć śmiało w oczy sobie, innemu człowiekowi, a nawet Bogu.